zonder risico
De Bondsrepubliek Duitsland is de grootste handelspartner van Nederland.Het is dan ook onvermijdelijk dat iedere Nederlandse ondernemer wel eens moest vaststellen dat zijn Duitse klant niet op tijd betalde. Maar anders dan in Nederland is de procedure voor het innen van vorderingen in Duitsland uitstekend geregeld.
Een Nederlandse ondernemer moet er zeker niet voor terugdeinzen zijn vorderingen in West-Duitslandte innen. De Duitse rechtspraak ist op dit gebiet namelijk snel en de kosten zijn zeer wel uit te rekenen.
Er bestaan twee essentiele verschillen tussen het Nederlandse en Duitse inningsrecht:
- Aan de eene kant regelt het Duitse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering duidelijk dat de partij die verliest, de kosten van een doelmatige rechtsvervolging moet dragen. Het gaat om kosten,die door de inschakeling van een advocaat en door de tussenkomst van het gerecht zijn ontstaan.
- Aan de andere kant kan de Duitse advocaat zijn honorarium niet vrij calculeren. Hij mag zijn ho-norarium bijvoorbeeld niet naar de benodige tijd of naar de moeilijkheidsgraad van zijn opdracht schakeren.
De Duitse advocaat is aan dwingende rechtspraak, namelijk aan de Bundesrechtsanwaltsgebühren-ordnung (tariefregeling voor advocaten) gebonden, die voor het laatst op 1 july 1994 werd aange-past. Daardoor wordt aan advocaten in burgerlijke zaken voor verschillende werkzaamheden een alleen aan de geldwaarde van de zaak gerelateerd honorarium toegekend.
1. Iedere advocaat in de Bondsrepubliek werkt voor exact hetzelfde honorarium. Deze bedragen moeten door de partij die het proces verloren heeft, in volle omvang, bij gedeeltelijk verlies pro-centueel, worden betaald.
2. Afgezien van moeilijke aangelegenheden, ist bij zuivere incasseringsopdrachten (wanneer het er dus alleen om gaat de onwillige debiteur tot betalen te bewegen), het risico gering, zodat altijd op een positieve afloop van het rechtsgeding gerekend kan worden.
Wat blijft is het zuiver economische risico van insolventie van de debiteur. In dit geval kan de Nederlandse ondernemer de op hem afkomende kosten voor een Duitse advocaat al vooraf calculeren. Hij gaat geen onweegbaar risico aan.
Uitgaand van dit systeem van honoraria en proceskosten, die in burgerlijke zaken altijd aan de hoog-te van de vordering zijn gekoppeld, kan de Duitse wetgever de zogenaamde "gerechtelijke aanma-ning" ontwikkelen, d.w.z. een sort civiel proces. Hiervoor wordt een voor de hele Bondsrepubliek uniform voorgeschrewen formulier gebruikt, de maanbrief (Mahnbescheid).
Op dit formulier moet de Duitse advocaat de naam en het adres van zijn opdrachtgever, de naam en het adres van zijn procestegenstander (dus van de debiteur van zijn partij) invullen, de hoogte van de hoofdvordering, de vervaldag, de reden van de schuld, het begin van de rentebetaling, en als een ho-gere dan de normale rente van 5 % wordt verlangd, de rentevoet (de rente, die de schuldeiser zelf aan zijn bank moet betalen).
De advocaat kan verder nog de kosten opvoeren die al voor het proces zijn ontstaan, door aanma-ningen. Opnemen moet hij de bij hem ontstane kosten voor de maanbrief en de gerechtskosten.
Al deze posten van de berekening worden opgeteld en in een aparte kolom opgeschreven.
De maanbrief moet centraal bij het kantongerecht Berlin-Schöneberg worden aangevraagd. Na ont-vangst kan de debiteur overwegen of hij de vordering erkent en zich niet verder tegen de betaling verzet, ofwel, om tijd te winnen, het risico van aanzienlijk hogere kosten op de koop toe neemt en protest indient.
Deze tijd om na te denken bedraagt twee weken. Heeft de schuldenaar geen protest ingedeind, dan kan de advocaat na afloop van de twee weken her uitvoeringsgevel aanvragen, war weer met kosten gepaard gaat.
Dit uitvoeringsbevel heeft de geldigheid van een oordeel, dat op ieder ogenblik ten uitvoer kan wor-den gebracht.
Heeft de schuldenaar binnen veertien dagen protest ingediend, dan gaat de zaak over in een normale burgerlijke procedure. De advocaat moet nu de klacht motiveren en door de overhandiging van co-pieen (bijvoorbeeld van de bestelling, her koopcontract, de vrachtbrief, het bewijs van levering en den rekening) aantonen waardoor de aanspraak is ontstaan. Het proces wordt gevoerd voor de recht-bank die verantwoordelijk is voor de woonplaats van de debiteur (bij een waarde tot 10.000,00 DM voor het kantongerecht, bij een waarde van meer dan 10.000,00 DM voor de arrondissementsrecht-bank).
Van de zaken die met een aanmaanprocedure beginnen, eindigt 70 tot 80 % met een uitvoering; slechts 20 tot 30 % van alle zaken wordt betwist. Wanneer het om incasseringsopdrachten gaat, dus om situaties waarbij de wanbetaler geen ernstige bezwaren tegen de reden voor de schulden heeft aangedragen, bieden ook de betwiste procedures (wanneer de schuldenaar dus protest heeft inge-diend), geen noemenswaarding probleem.
Ook voor deze procedure geldt dat de verliezende partij de ontstane kosten (proces- en advocaat-kosten) moet betalen.
Het juridisch risico bij incasseringsopdrachten is klein. Het blijft-uiteraard-bij het economisch risico van een insolvente debiteur.
De tariefregeling, die alle tarieven van een bepaalde geldwaarde afhankelijk maakt, en de maanpro-cedure met uniforme formulieren, vergemakkelijken de elektronische dataverwerking (EDV). Onge-veer 20.000 kanselarijen (van de 25.000 kanselarijen) in den Bondsrepubliek zijn al met een interne EDV uitgerust. Als het system eenmal met alle noodzakelijke data (naam en adres van de schulden-aar, begin en vervaldag van de vordering, reden van de vordering, begin en hoogte van de rente) is uitgerust, kan het alle soorten dwangbevelen afhandelen. De EDV rekent, zonder dat de advocaat of zijn assistent er verder nog iets aan moeten doen, de kosten uit die bij iedere maatregel ontstaan plus de dagelijkse rente.
In verband met het dwangbevel moet nog eend onderstreept worden, dat - anders dan naar het Ne-derlandse recht - ook de kosten van de executie (advocaatshonorarium en de kosten van de deur-waarder) door de wanbetaler moeten worden gedragen. De EDV van de advocaat is daarmee tegelij-kertijd ook, war de vordering van de schuldeiser betreft, de boekhouding van de schuldeiser. Bin-nenkomende betalingen, dus betalingen, die de debiteur vrijwillig of via de deurwaarder betaalt, wor-den altijd en zonder uitzondering in de wettelijke volgorde van paragraaf 367 DBG (Deutsches Bür-gerliches Gesetzbuch) verrekend, d.w.z. eerst de rente, dan de kosten en daarna eerst de - ook nu nog rentegevende - hoofdvordering. Zodat de wanbetaler zelfs geen cent van de rente krijgt.
Het massale voorkomen van maanzaken en de invoering van de EDV bij advocaten heeft de Duitse Advocaatschap ertoe aangezet, het toch al kleine economische risico bij inningsaangelegenheden nog beter calculeerbaar te maken voor vaste opdrachtgevers.
Het leidde tot beginselen van de honorariumberekening in inningsaangelegenheden voor vaste op-drachtgevers. Deze maken het een advocaat mogelijk met een vaste klant, die hem alle maan- en inningszaken toevertrouwt, vaste honoraria af te spreken. In die zin dat de schuldenaar altijd de wet-telijk voorgeschreven kosten moet dragen, maar wanneer de wanbetaler insolvent is en de kosten voor de opdrachtgever zijn, de advocaat nooit neer dan een afgesproken globale prijs berekent, hoe omvangrijk de inspanning van de advocaat ook is gewest.
De hoogte van het afgesproken honorarium, hangt af van het aantal jaarlijkse opdrachten, van de samenstelling van de debiteuren, van de hoogte van de gemiddelde vorderingen etc.. Zulke afspraken hebben voor de client van de advocaat onschatbare voordelen. Wanneer hij ongeveer het aantal inninger per jaar kent, kan hij ook de maximale kosten exact calculeren.
Betwiste procedures
Voor de zogenoemde betwiste procedures mag de Duitse advocaat niet naar de afgesproken globale prijzen (zoals in maanaangelegenheden) afrekenen. Hij is aan het wettelijk vastgelegde honorarium gebonden. Terwijl in maanzaken na ongeveer acht weken een uitvoeringsbevel (verglijkbaar met een oordeel op formulier) voorligt, duurt een betwiste procedure langer.
18 maanden ist de echte limiet .....
Uitgande van de ervaringen kan menzeggen dat (in Westduitsland) een vonnis in eerste instantie ongeveer 7tot 9 maanden op zich laat wachten en een vonnis in tweede instantieook nog eens 7 tot 9 maanden. Zodat ook hardnekkige wanbetalers, dievan alle wetten gebruik maken, na ongeveer 14 tot 18 maanden aan heteinde van hun mogelijkheden zijn. (De theoretisch mogelijke derdeinstantie, in het Bundesgerichtshof revisie genoemd, is maar in heelweinig gevallen toegestaan).
Eckhard Benkelberg
Rechtsanwalt und zugleich
Fachanwalt für Familienrecht
Steinstraße 10
46446 Emmerich am Rhein
Tel.: 49 2822 92340
Fax : 49 2822 923430
